ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ရဲ့ ေဆးစာ ေရးနည္းပံုစံ ဘယ္လိုေလးဆိုတာလည္း တင္ၿပလို႔ရနိုင္မလား ဆရာ။
ကြ်န္ေတာ္ေတာ့ ေဆးေက်ာင္းမွာေရာ ေဆးရံုမွာပါ ေဆးစာေရးနည္း မသင္ခဲ့ဘူးပါ။ ျမင္ဆရာလို႔ဘဲေျပာရမွာဘဲ ဆရာ့ ဆရာေတြ ေရးၾကတာကို အတုယူပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာနဲ႔ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေဆးစာေရးၾကတာ သိပ္မကြာပါ။ သိတဲ့အတိုင္း အတိုေကာက္ေတြ အေတာ္သံုးၾကတယ္။ တျခားဆရာဝန္ေတြ၊ ဓါတ္ခြဲခန္း၊ ဓါတ္မွန္ခန္းကလူေတြ၊ ေဆးဆိုင္ကလူေတြ နားလည္မွာကိုသာ ေရးၾကရတယ္။
ဆရာဝန္ေတြေရးတဲ့ ေဆးစာဆိုတာ အစဥ္အလာအရ လက္နဲ႔သာေရးရတယ္။ ဆရာဝန္လက္ေရးဆိုတာ မလွတာမွာ ကင္ပြန္းအတတ္ခံေလာက္ေအာင္ ဆိုးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေတာ့ မဟုတ္ေလာက္ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကြန္ျပဴတာ၊ ပရင္တာ သံုးတဲ့ ပံုစံတက်လုပ္တာမွာ ျဖည့္ေရးလာၾကတယ္။
ေဆးစာကို Rx သေကၤတနဲ႔ စေရးတာ အစဥ္းအလာတရပ္ျဖစ္တယ္။ လက္တင္ကေနလာတာပါ။ Recipe, Recipere, To take, Take thus လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ တျခားအရပ္ေျပာေျပာၾကတာေတြလဲရွိေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ℞ ဆိုတာ Eye of Horus တခ်ိဳ႕က Zeus ဒါမွမဟုတ္ Jupiter လို႔မွတ္ယူၾကတယ္။
ဘယ္သူ႔အတြက္ ေရးေပးတာဆိုတာလဲ ပါရမယ္။ ေဆးေသာက္ပံု ေသာက္နည္းကို တခါေသာက္ဘယ္ေလာက္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာေသာက္၊ ဘယ္ႏွစ္ရက္ဆိုတာ ေဆးတခုခ်င္းအတြက္ ပါရမယ္။ အေပၚပိုင္းမွာ ေန႔စြဲ၊ ဘယ္သူ႔အတြက္၊ လူနာမွတ္ပံုတင္နံပါတ္ ပါမယ္။ ေအာက္ဆံုးမွာ ေရးတဲ့သူရဲ႕ တရားဝင္တာဝန္ေတြ ပါရမယ္။ နာမည္၊ ဘြဲ႔၊ ဆရာဝန္ မွတ္ပံုတင္အမွတ္၊ (ျမန္မာျပည္မွာ ဆမ ေခၚျပီး အေမရိကားမွာ DEA လို႔ ေခၚတယ္။) ေဆးရံု-ေဆးခန္းအမည္၊ လိပ္စာ။
ေဆးမွတ္တမ္းဆိုရင္ေတာ့ စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ၊ ေရာဂါနာမည္၊ ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ဘို႔ စာရင္းစတာေတြပါ ပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တခါက္ျပန္လာဘို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ အထူးကုေတြ။ ေဆးရံုေတြဆက္ျပဘို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္လဲ ပါမယ္။
ေဆးေတြကို ဆရာဝန္လက္မွတ္နဲ႔သာေရာင္းတာနဲ႔ အလြယ္ဝယ္လို႔ရတာဆိုျပီး ဥပေဒနဲ႔သတ္မွတ္ထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာဝန္လက္မွတ္က အဲလိုေနရာေဒသေတြမွာ အလြန္အေရးပါတယ္။ ဥပေဒတင္းၾကပ္မႈမရွိတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ေဆးဆိုင္ေတြဟာ ေဆးေရာင္းရဘို႔အတြက္ဘဲ ၾကည့္ၾကတာမ်ားတယ္။ ေဆးအရည္အေသြးလဲ စိတ္ခ်ခ်င္မွခ်ရႏိုင္တယ္။
List of abbreviations used in medical prescriptions ေဆးစာအတိုေကာက္မ်ား
| Abbreviation | Latin | Meaning |
| aa | ana | of each |
| ad | ad | up to |
| a.c. | ante cibum | before meals |
| ad lib. | ad libitum | use as much as one desires; freely |
| admov. | admove | apply |
| agit | agita | stir/shake |
| a.m. | ante meridiem | before noon |
| b.d./b.i.d. | bis in die | twice daily |
| od/qd | omne in die | every day/once daily |
| q.d.s. | quater die sumendus | four times a day |
| q.h. | quaque hora | every hour |
| q.h.s./h.s. | quaque hora somni | every night at bedtime |
| q.1 h, q.1° | quaque 1 hora | every 1 hour; (can replace "1" with other numbers) |
| q.d., q1d | quaque die | every day mistaken for "QOD" or "qds", spell out "every day" or "daily" |
| q.i.d. | quattuor in die | four times a day |
| s.o.s., si op. sit | si opus sit | if there is a need |
| PRN, prn | pro re nata | as needed |
| q | quaque | every |
| stat | statim | immediately |
| t.d.s. | ter die sumendum | three times a day |
| t.i.d. | ter in die | three times a day |
| p.o. | per os | by mouth or orally |
| p.c. | post cibum | after meals |
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၆-၁၁-၂ဝ၁၂
